Joep Dohmen & Jan Baars – De kunst van de ouder worden: De grote filosofen over ouderdom
Amsterdam: Ambo (2010)
Het politieke plan om de pensioenleeftijd tot 67 te verhogen komt niet uit de lucht vallen. We worden allemaal namelijk steeds ouder. Maar wat is daar de filosofische betekenis van? Gelukkig wordt er nu, tijdens de jongste Maand van de Filosofie, aandacht aan dat onderwerp besteed.
Joep Dohmen, onder meer bekend van de bloemlezing ‘Over levenskunst’, bundelde zijn krachten met bijzonder hoogleraar Jan Baars. Laatstgenoemde is bij het grote publiek wat minder bekend, maar ook Baars heeft zijn sporen op het gebied van de wijsheid der ouderdom ruimschoots verdiend. Over dit onderwerp schreef hij eerder namelijk al ‘Het nieuwe ouder worden’.
Onlangs verscheen de door beide heren samengestelde bloemlezing ‘De kunst van het ouder worden: De grote filosofen over ouderdom.’ Een imposante, bijna vijfhonderd pagina’s tellende verzameling teksten van klassieke, middeleeuwse en moderne denkers die over ouderdom geschreven hebben. Maar niet alleen filosofen, ook dichters en schrijvers, zoals Sappho van Lesbos, Ovidius (bekend van de ‘Metamorphosen’), Dante (‘De Goddelijke Komedie’) en Goethe komen aan bod. Want ook zij hebben over dit onderwerp nagedacht, en verdienen het, zeker in deze haastige tijden, rustig gelezen te worden.
“Ik ben gelukkig als ik door mijn overwinningen op mijzelf zal leren het leven deugdzamer te verlaten dan ik het ben binnengetreden,” schreef de Franse filosoof Jean-Jacques Rousseau aan het eind van zijn leven. En dat is waar het allemaal om draait. Want wijsheid komt met de jaren. Maar wijsheid komt niet zomaar, daar is wel wat inzet voor nodig. Over het soort van inzet dat daar voor nodig is lopen de meningen echter sterk uiteen. De elkaar soms aanvullende en soms aanvallende standpunten van onder meer de idealistische Plato, de pessimistische Schopenhauer, de levensomarmende Nietzsche, en de psychoanalytische Jung, worden, voorafgegaan door korte en overzichtelijke inleidingen, mooi op een rijtje gezet. Zo kan de lezer een eigen, onderbouwde mening vormen. Een voorlopige mening natuurlijk, want het leven is en blijft een leerweg. Ook na de pensionering.
(In gewijzigde vorm eerder verschenen in: Ons Utrecht, 42e jaargang, #16, woensdag 21 april 2010)