Apostolos K. Doxiades & Christos H. Papadimitriou – Logicomix: Een epische zoektocht naar de waarheid
Uitgeverij De Vliegende Hollander (2009)
Een vriend vertelde mij ooit gekscherend dat logici machines zijn die koffie omzetten in stellingen, maar zo gekscherend was dat niet, want de gemiddelde mens zal geen al te heroïsch beeld van logici hebben. Maar het zijn natuurlijk, uiteindelijk, mensen als alle ander mensen. En dat maakt hen, aldus de schrijvers van de Logicomix, tot volwaardige hoofdpersonen. In dit geval van een stripverhaal.
Als de jonge filosoof Bertrand Russell rond het begin van WOII, een meute anti-oorlog betogers tegenkomt, geeft hij hen een lezing over de rol van logica in het mens-zijn, en wat is er tijdens de dreiging van oorlog prangender dan een roep om logisch denken? Aldus Russell. In zijn lezing begint Russell gek genoeg niet meteen allerhande proposities en symbolen op het bord te kalken, maar verhaalt over zijn vroege jeugd, het verlies van zijn ouders, zijn strenge opvoeding, en over zijn ontdekking van literatuur, wiskunde, logica en filosofie. Zo sleept hij de lezers mee naar de wereld achter de boeken, naar de wereld van de mens. Want Russel’s leven, waarin hij studeerde, lesgaf, meerdere malen trouwde, een school oprichtte, en min of meer alle grote denkers van zijn tijd, van Frege, via Whitehead, tot de illustere Wittgenstein ontmoette, is zeker een nader kijkje waard.
Maar in het verhaal wordt de lezer ook geconfronteerd met de schrijver van de Logicomix, die verwikkeld is in een discussie met een computerwetenschapper, Christos, die zo zijn twijfels heeft over de ideeën van de schrijver over de inhoud, vorm en richting van het stripverhaal. En dat geeft het verhaal weer een andere verdieping.
Het verweven van de met een computerwetenschapper debatterende schrijver, Russell in gesprek met de betogers, en de biografische inhoud van de lezing zelf, die de lezer kennis doet maken met de mensen achter de logici, maken dit door zijn inhoud zeer speciale stripverhaal bijzonder boeiend. Daar moet wel bij worden verteld dat men over de exacte inhoud van logica en wiskunde niet zo veel te weten komt. Wie daar meer over wil weten moet de uitgebreide aantekeningen achterin het boek raadplegen. Maar dit boek is juist door de scheiding van mensen en hun ideeen zo aantrekkelijk. Dit boek komt via de mens tot de ideeën, en is daarmee een prachtige routebeschrijving.
(In gewijzigde vorm eerder verschenen in: Ons Utrecht, 42e jaargang, #7, woensdag 17 februari 2010)